Het Vlaams Parlement is trots op zijn kunstcollectie. Elke dag gedurende het krokusreces stelt een parlementslid zijn/haar favoriete kunstwerk aan u voor. Bart Caron (Groen) koos voor een werk van Fred Eerdekens.

Het Vlaams Parlementsgebouw is geen nieuw gebouw, maar een renovatie van het in 1905 opgerichte ‘Hotêl des Postes et de la Marine’, het (Belgische) ministerie van de Post en het Zeewezen. Het gebouw bezit een eclectische architectuur. De buitenmuren en de zichtbare gedeelten van het interieur zijn neoclassicistisch. Het metalen gebinte waarop het gebouw steunt, is typisch modernistisch. Dit grotendeels verborgen gebinte is alleen zichtbaar op de derde verdieping. Met name in de Jan Van Eyckzaal, een grote commissiezaal, levert het een indrukwekkend decor op.

De Hasseltse kunstenaar Fred Eerdekens wou de strakke regelmaat van het metalen gebinte doorbreken met een lichtvoetig en grillig kunstwerk. Zo ontstond ‘Er zijn zaken en er zijn bijzaken’. Op beide zijmuren bracht hij vijf combinaties van telkens twee woorden aan: ‘voortdurend anders’, ‘mogelijk overbodig’, ‘kennelijk verborgen’, ‘zichtbaar versluierd’, ‘tijdelijk aanwezig’, ‘bepaald willekeurig’, ‘schijnbaar toevallig’, ‘mogelijk irreëel’, ‘opmerkelijk subtiel’ en ‘nadrukkelijk afwezig’.

Eerdekens werkte met een zeer bijzondere materie, namelijk schaduw. Hij plooide messingdraad tot ogenschijnlijk betekenisloze vormen. Maar als je het licht aansteekt, verschijnen hun schaduwen als herkenbare woorden op de muur. Zo is het (opmerkelijk) subtiele kunstwerk afhankelijk van een externe context, de zaalverlichting. Nu eens is het tijdelijk aanwezig, dan weer nadrukkelijk afwezig, en dit in contrast met de permanente aanwezigheid van de metalen balken onder het dak.

Licht en taal

Fred Eerdekens bezit de gave om filosofische ideeën over het wezen en het functioneren van betekenis te presenteren in visueel aantrekkelijke kunstwerken. Zoals vaak combineert hij hier twee communicatiemiddelen: licht en taal. Hij verdiept zich in de zeer ambigue verhouding tussen taal en werkelijkheid door met paradoxen te spelen. In dit kunstwerk zijn de paradoxen op verschillende niveaus opgestapeld. Niet de materie zelf maar haar schaduw (in de meeste sculpturen een willekeurig neveneffect) bevat de betekenis. Ook de traditionele lichtsymboliek wordt op zijn kop gezet, want het is juist de afwezigheid van het licht die verheldert.

De zo ontstane woorden bevatten zelf ook tegenspraak. Het eerste woord van elk paar is meestal een positieve notie (bepaald, opmerkelijk, nadrukkelijk, zichtbaar), die aanvoelt als een ondergeschikte versterking van het tweede adjectief. Maar als je de woorden als nevenschikkingen leest, spreken ze elkaar tegen: zichtbaar is niet-versluierd, mogelijk is niet-irreëel, bepaald is niet-willekeurig, enzovoort. Met dit semantische spel wijst Fred Eerdekens op de moeilijkheid om ideeën in woorden te vatten. Hij haalt het valse gevoel onderuit dat de taal een houvast biedt dat de wereld beheersbaar maakt. In een parlementaire vergaderzaal, die dient om ideeën via gesproken woorden te confronteren, is het goed om daar af en toe eens bij stil te staan.

Bron: Hedendaagse kunst in het Vlaams Parlement: een selectie – Wilfried Van Vinckenroye – Tom Van Elst

Het werk van Bart Caron, donderdag 15 februari 2018 vanaf 18u op vlaamsparlement.tv. Daarna doorlopend te bekijken in onze nieuwslus.