In deze derde aflevering van Gemeente 24 is het de beurt aan Open Vld. De liberalen hebben de voorbije maanden heel wat averij opgelopen. Kan de nieuwe kapitein, Eva De Bleeker, het blauwe schip weer vlot trekken? Of dienen de gemeenteraadsverkiezingen als ultieme reddingsboei?

De leden van de Open Vld hebben voormalig staatssecretaris Eva De Bleeker verkozen tot hun nieuwe voorzitter. Er staat haar geen makkelijke taak te wachten, want bij de nationale verkiezingen van 9 juni stuikte de partij in elkaar. In het Vlaams Parlement verliezen ze zeven zetels. “We beseffen allemaal de ernst van de situatie, maar ik heb nu toch het gevoel dat iedereen in dezelfde richting kijkt. Iedereen wil de partij er terug bovenop krijgen. We steunen elkaar”, reageert De Bleeker. Vlaams volksvertegenwoordiger Stephanie D’Hose staat de voorzitter bij. Ze geeft wel toe dat er in het verleden fouten zijn gemaakt. “Er zijn zaken verschenen in de pers over de Open Vld die we liever niet hadden gezien. Iedereen beseft dat zoiets niet meer kan. Eva is de beste persoon om al die neuzen in dezelfde richting te krijgen.”

In de eerste ronde van de verkiezingen waren er nog acht kandidaten, waaronder Vlaams volksvertegenwoordiger Maurits Vande Reyde. Hij had liever de voorzittersverkiezingen gewonnen, maar staat nu 100 procent achter De Bleeker. “Deelnemen is niet belangrijker dan winnen bij voorzittersverkiezingen. Uiteraard ben ik teleurgesteld, maar de verkiezingsstrijd is nu gestreden. Ik ben blij dat Eva De Bleeker het nu gehaald heeft. Ze was de meest geschikte kandidaat in de tweede ronde.”

Oppositiekuur

Na de teleurstellende resultaten van 9 juni kondigde de partij een oppositiekuur aan. Maar zelfs in de oppositie gaat Open Vld moeilijke tijden tegemoet. Komen de liberalen deze opdoffer te boven? “Wij hebben ons partijprofiel niet scherp genoeg gehouden. Er is niets mis met een compromis te sluiten, maar wel als dat het hoogste goed en het uiteindelijke doel wordt. We moeten standpunten durven innemen ”, zegt Vande Reyde.

Gedurfde standpunten innemen, dat kan Stephanie D’Hose wel. Tijdens de vorige legislatuur wilde ze als Senaatsvoorzitter haar eigen winkel afschaffen. Maar tot op heden is dit niet gelukt. “Wij zijn helaas niet langer een ideeënpartij. We hebben een heel groot geloof in de toekomst, maar om die toekomst in te vullen, grepen we terug naar standpunten van 20 à 25 jaar geleden. Terwijl we onze partij moeten klaarstomen voor een samenleving die in transitie is. We moeten terug ideeën in de markt brengen die zorgen voor de oplossingen van morgen en overmorgen. Open Vld moet terug het blauwe ideeënfabriekje worden.”

Passage Rutten

Onlangs kondigde Vlaams viceminister-president Gwendolyn Rutten dat ze stopt als Vlaams minister en terugkeert naar de gemeentelijke politiek. Deze zoveelste koerswijziging kwam aan als een shock. Want nadat Vincent Van Quickenborne zijn ontslag nam als federaal minister van Justitie, zorgde de daaropvolgende aanstelling van Paul Van Tighelt als zijn opvolger voor de nodige spanningen binnen Open Vld. Kopstuk Gwendolyn Rutten voelde zich gepasseerd en kondigde haar afscheid aan van de nationale politiek. Maar die frustraties liet ze links liggen voor een ministerpost binnen de Vlaamse Regering, nadat Bart Somers in november 2023 aankondigde te stoppen als minister om zich terug te trekken in Mechelen. En nu, 2,5 maanden voor de gemeenteraadsverkiezingen, laat ze op haar beurt dat departement in de steek. Ook kersvers voorzitter De Bleeker was niet opgezet met deze beslissing.

“Dat is geen fraai beeld naar de buitenwereld toe. Daar moeten we eerlijk in zijn”, laat De Bleeker weten. “Zo’n beslissingen moeten eerst binnen de partij worden besproken, zodat we duidelijk kunnen communiceren naar de buitenwereld toe. Volgens mij was mevrouw Rutten beter gebleven. Ik had dat mooier gevonden.”

Schrapsessies

De onderhandelingen over zowel de federale als de Vlaamse Regering lopen niet van een leien dakje. Maar na de crisis van vorige week lijkt de Vlaamse formatie weer op de rails te zitten. Of er een akkoord zal zijn voor de Septemberverklaring (op maandag 23 september) en wat er in het akkoord zal staan, dat valt nog af te wachten. Maar de signalen die naar buiten komen zijn voor Vande Reyde zorgwekkend. “GAS-boetes voor ouders die ‘ongezonde’ voeding meegeven aan hun kind naar school? Ik hoop dat zo’n voorstel eruit gaat. Ook zouden de belastingen voor erfenissen en verkeer opgetrokken worden. Nog meer overheidsinmenging, dat lijkt de rode draad in het regeerakkoord te worden.”

Zonder Open Vld in de regering zal de regelneverij alleen maar toenemen. Dat is ook de vrees van D’Hose. Ze stelt voor om een commissie in het leven te roepen die alle overbodige regeltjes moet schrappen. “Ze doen dat al in Duitsland. Parlementen komen daar samen om schrapsessies te organiseren. Dan wordt er bekeken welke regeltjes overbodig zijn en vanuit het parlement worden deze dan geschrapt. Dus ik hoop dat die nieuwe regering er snel komt zodat ik mijn voorstel op tafel kan leggen.”

Knokken

Slechts één op de tien lokale afdelingen trekt op 13 oktober onder de Open Vld-vlag naar de kiezer. Zelfs nationale boegbeelden lijken zich te distantiëren van de naam. D’Hose begrijpt niet waar deze framing vandaan komt. “In Gent komen de liberalen samen met socialisten op onder de naam ‘Voor Gent’. Waarom wordt die vraag aan Open Vld gesteld maar niet aan Vooruit?”

Open Vld heeft op dit moment meer dan 70 burgemeesterssjerpen in Vlaanderen. Zullen ze dit aantal kunnen behouden? “We zijn lokaal zeer sterk verankerd. Ons doel is om dat ook te behouden. Het zal dus knokken worden”, beseft De Bleeker. Daarnaast is het bij de lokale verkiezingen van 13 oktober voor het eerst niet meer verplicht om je naar het stemhokje te begeven in Vlaanderen. Het nieuwe kiesdecreet was het stokpaardje van de liberalen, maar zal dit niet als een boemerang terugkeren? “Het is onmogelijk om hier prognoses over te maken. Het is nu afwachten tot 13 oktober”, aldus D’Hose.