Het Vlaams Parlement is trots op zijn kunstcollectie. Elke dag gedurende het krokusreces stelt een parlementslid zijn/haar favoriete kunstwerk aan u voor. Manuela Van Werde (N-VA) koos voor een werk van Berlinde De Bruyckere.
In 1998 besliste het Vlaams Parlement om een kunstwerk aan te kopen ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van het vrouwenstemrecht in België. In ons land werd dit recht pas in 1948 ingevoerd, rijkelijk laat naar westerse maatstaven.
Over de locatie van het kunstwerk bestond weinig discussie. Het Vlaams Parlement beschikt net naast de plenaire vergaderzaal over een leeszaal. Genoemd naar de 16de-eeuwse dichteres Anna Bijns, een pionier van het feminisme in Europa. Ook de keuze van de kunstenares lag voor de hand. Met Berlinde De Bruyckere beschikt Vlaanderen over een vrouw die tot de artistieke wereldtop behoort en de positie van de vrouw in de wereld expliciet als thema behandelt.
De aard van het kunstwerk
Wat de aard van het kunstwerk betreft, zijn de oorspronkelijk plannen wel gewijzigd. Prominent in de exposities van De Bruyckere uit die periode waren levensgrote polyester of wassen sculpturen. Van zowel paarden als mensen. Voor het thema vrouwen(stem)rechten stelde de kunstenares een installatie voor van twee naar elkaar gebogen vrouwenbeelden met naakte benen, grotendeels verborgen onder een hoop dekens. Ze kwam echter tot de conclusie dat de Anna Bijnszaal zich ruimtelijk meer leent voor een monumentale foto. Ook al omwille van de link tussen fotografie en de dagen weekbladen op de leestafel. De hoge plaatsing van de foto sluit bovendien sterk aan bij het gefotografeerde berglandschap waarin de ‘gedekende’ vrouwenbeelden nu worden gepresenteerd. Het oorspronkelijke beeld Spreken, dat model stond voor de foto, vond sindsdien overigens een onderkomen in de permanente collectie van het M HKA in Antwerpen.
De deken
De dekenvrouw is een vaak voorkomend motief in de sculpturen van De Bruyckere. In 1993 werd ze sterk aangegrepen door een tv-beeld van een Rwandese vluchtelinge van wie het hele have en goed tot één deken was herleid. In vergelijking met een vertrouwd huis biedt een deken slechts een erg schamel onderkomen om te schuilen, privacy te vinden of knusheid te scheppen. De naakte benen van de vrouwen onder de deken beklemtonen deze kwetsbaarheid. Die symbool staat voor de vaak zeer delicate positie van de vrouw in de maatschappij.
Niet alleen bieden de dekens onvoldoende bescherming, zelf werken ze ook mee aan de verdrukking. De vrouwen zitten als het ware gevangen: zowel hun waarneming als hun adem wordt afgesneden. Ze blijven verstoken van het prachtige landschap dat hen omringt. Van de stralende zon kunnen ze niet genieten, ze raken erdoor versmoord; net zoals kledij in sommige culturen dient om het vrouwenlichaam te beschermen, maar om de vermeende onreinheid ervan volledig weg te moffelen.
Het spreken uit de titel is dus niet alleen een verwijzing naar de stem waarop de vrouw sinds 1948 recht heeft. Het is ook een beschouwing over de gedwongen onmondigheid van vele vrouwen, zowel vroeger als nu.
Bron: Hedendaagse kunst in het Vlaams Parlement: een selectie – Wilfried Van Vinckenroye – Tom Van Elst
Het Werk van Manuela Van Werde, maandag 4 maart 2019 vanaf 18u op vlaamsparlement.tv. Daarna 24u te bekijken in onze nieuwslus
