In een exclusief interview met journalist Marc Van de Looverbosch blikt Liesbeth Homans (N-VA) terug op haar periode als voorzitter van het Vlaams Parlement. Ze benadrukt dat haar afscheid zeker niet definitief is. Bovendien hoopt ze vurig dat Bart De Wever, haar compagnon de route, erin slaagt een federale regering te vormen.

Op 8 januari nam Liesbeth Homans (N-VA) tijdens de eerste plenaire vergadering van het nieuwe kalenderjaar afscheid als parlementsvoorzitter. Freya Van den Bossche (Vooruit) neemt de fakkel over als nieuwe voorzitter van het Vlaams Parlement. Homans blijft wel Vlaams volksvertegenwoordiger. Ze benadrukt dat haar politieke werk nog niet af is. “Ik ga mij terug smijten als Vlaams volksvertegenwoordiger. Daarnaast ben ik ook eerste ondervoorzitter en lid van het Uitgebreid Bureau.” Over de partijgrenzen heen werd Homans gewaardeerd als voorzitter. Bij de laatste zitting van 2024 kreeg ze zelfs een staande ovatie. “Dat pakt mij wel”, reageert Homans. “Ik ben heel blij dat het werk dat ik geleverd heb de afgelopen jaren zo geapprecieerd wordt. Als voorzitter moet je er op toezien dat je neutraal en objectief bent. Ik denk wel dat ik kan zeggen dat ik daar meer dan in geslaagd ben.”

Ze vindt het hoe dan ook jammer dat er een einde komt aan het voorzitterschap. “Als wij bij de regeringsonderhandelingen de parlementsvoorzitter hadden kunnen binnenhalen, dan had ik dat graag verder willen doen. Maar ik begrijp de keuze om 5 van de 9 ministers te hebben in de Vlaamse Regering. Nu heeft de N-VA een meerderheid in de Vlaamse Regering. Daarnaast wou Vooruit de minister voor Brussel absoluut niet leveren.”

Verwezenlijkingen

Zelf is Homans trots op haar verwezenlijkingen. “Ik ben blij dat ik de vaste benoemingen bij het personeel van het Vlaams Parlement heb kunnen afschaffen. Het is niet meer van deze tijd dat je voor de rest van je leven kan aangenomen en benoemd worden. Als statutaire ambtenaren geen goed werk leveren dan is het ontzettend moeilijk om deze te ontslaan. Daarom worden er hier enkel nog contractuele ambtenaren aangeworven. Uiteraard gaan we niet raken aan de ambtenaren die momenteel statutair zijn. De nieuwe regeling is enkel voor de nieuwkomers.”

Non-verbale communicatie

De gewezen federaal en Vlaams minister Freya Van den Bossche (Vooruit) is nu de nieuwe voorzitter van het Vlaams Parlement. Tijdens de plenaire vergadering beloofde ze dat ze net als haar voorgangster de voorzitter wil zijn voor alle parlementsleden over de grenzen van meerderheid en oppositie heen. “Ik heb er alle vertrouwen in dat Freya Van den Bossche dat goed zal doen. Ze zal wat dingen moeten leren, maar dat heb ik ook moeten doen bij mijn aanstelling in 2019. We zullen misschien verschillen in stijl”, lacht Homans.

Tijdens haar eerste toespraak als nieuwe voorzitter van het Vlaams Parlement in 2019 deed Liesbeth Homans de belofte om te werken aan haar non-verbale communicatie. Maar dat lukte niet altijd even goed. “Als er één positief iets was aan de hele coronacrisis dan waren het misschien die mondmaskers. Dan hoefde ik niet steeds mijn non-verbale communicatie zo weg te steken. Maar nu als parlementslid zal ik zeker niet zwijgen.”

Arbeidsethos

Als parlementslid wil Homans zich toespitsen op het domein wonen. In het verleden was ze Vlaams minister van Wonen, maar ook om persoonlijke redenen wil ze in die commissie zetelen. “Wonen ligt mij na aan het hart. Ik ben grootgebracht in een sociale woning. Ik weet dus hoe belangrijk een sociale woning kan zijn als springplank om later te gaan studeren en dergelijke meer. Daarnaast weet ik ook als voormalig Vlaams minister van Wonen hoe moeilijk het soms is om een woonbeleid te voeren. We zitten met verouderde sociale woningen, waar de energiefactuur soms meer kost dan je huur. Als minister moet je dan moeilijke keuzes maken: de oude sociale woningen renoveren, maar dan heb je tijdelijk minder sociale woningen.”

Daarnaast wil Homans zich inzetten in de commissie Sociale Economie. Een thema dat volgens haar niet genoeg aandacht krijgt. “Dat zijn mensen met een beperking die toch onder begeleiding willen werken. Dit is een thema dat te weinig aan bod komt. Die mensen leveren fantastisch werk en worden enorm goed begeleid. Dat is zo bewonderenswaardig. Ik heb nog nooit zo een grote arbeidsfierheid gezien als bij die mensen in die maatwerkbedrijven. Dat is ongelofelijk. Heel veel anderen zouden een voorbeeld kunnen nemen aan die arbeidsethos.”

Zwijgakkoord

Maar of Homans veel van zich zal kunnen laten horen, valt nog te bezien. Met het Vlaams zwijgakkoord heerst er de afspraak dat leden van de meerderheid geen voorstellen van decreet of resolutie indienen, zonder dat de rest van de meerderheid ermee akkoord gaat. “Zwijg mij over het zwijgakkoord”, reageert Homans in Het Gesprek. “Leg mij eens uit hoe je als meerderheid kunt functioneren als je geen afspraken maakt? Als je de letter van het regeerakkoord niet naleeft? Dit gaat niet over vragen om uitleg. Je mag zoveel mondelinge en schriftelijke vragen stellen als je zelf wil. Maar als je een voorstel van decreet of resolutie wil indienen, dan lijkt het mij toch niet meer dan fatsoenlijk dat je dat overlegt met je andere coalitiepartners. Dat is geen zwijgakkoord. Dat is een manier om te kunnen functioneren binnen een meerderheid.”

Vivaldi II

De deadline voor de onderhandelaars van Arizona nadert. Formateur Bart De Wever (N-VA) werkt achter de schermen stevig door. Maar de slaagkansen worden hoe langer hoe kleiner. “Bart doet zijn stinkende best om er iets van te maken. Dat klinkt misschien raar dat een Vlaams-nationalist iets wil maken van België. Maar er moet dringend iets gebeuren voor de komende generaties. Het is niet een kwestie van willen, het moet gewoon. Vivaldi II is gewoon geen optie. Vivaldi II zou een ramp zijn. Niemand gaat zijn volledige partijprogramma kunnen uitvoeren. Compromissen zullen nodig zijn. Maar Arizona moet tot een akkoord komen. We zijn het verplicht aan de komende generaties.”

Als Arizona tot stand komt, dan zal Bart De Wever (N-VA) normaal gezien premier worden. Zijn burgemeesterssjerp zal dan gaan naar Els van Doesburg. Maar wie zal Bart De Wever opvolgen als N-VA-voorzitter? “Hele grote schoenen om te vullen”, stelt Homans vast. “Het is een heel moeilijke taak om Bart op te volgen. Je zal altijd worden vergeleken met Bart. En eerlijk gezegd, ik denk dat niemand binnen de N-VA zich geroepen voelt. Ik heb echt geen idee wie die stap zal willen en durven zetten.”