Op 13 oktober 2024 vinden in Vlaanderen de verkiezingen voor de gemeente- en provincieraden plaats. Voor de eerste keer zullen burgers niet verplicht zijn om te gaan stemmen. Critici vrezen dat lager geschoolden de eersten zullen zijn om niet meer te gaan stemmen, waardoor ze dreigen niet of minder goed vertegenwoordigd te zijn. Maar naast de uitdagingen die de nieuwe regelgeving met zich meebrengt ziet de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) ook opportuniteiten. Nathalie Debast, directeur belangenbehartiging en communicatie van de VVSG, praat erover met journalist Marc Van de Looverbosch.

De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vzw, kortweg VVSG, is de ledenorganisatie van de Vlaamse gemeenten in Vlaanderen. De vereniging geeft ondersteuning en advies, zowel voor de politieke mandatarissen als voor de lokale ambtenaren. “Het lokale niveau staat zeer dicht bij de mensen. Daar capteert men als eerste het signaal als mensen ongelukkig zijn of als er klachten zijn”, stelt Nathalie Debast, directeur belangenbehartiging en communicatie VVSG, vast. “Wij ondersteunen deze lokale besturen. Het lokale belang staat hierbij centraal en niet de kleur van de burgemeester. Wij doen niet aan partijpolitiek.”

Nochtans is de voorzitter van de VVSG Wim Dries, burgemeester van Genk en politicus voor cd&v. Is hij dan niet slechts een cd&v-poppetje? “Als onze voorzitter spreekt, dan spreekt hij niet als vertegenwoordiger van cd&v of als burgemeester van Genk. Hij spreekt dan als voorzitter van die 300 lokale besturen. Hij tracht steeds het belang van al die lokale besturen na te streven. En daar slaagt hij ook in”, verdedigt Debast.

Hervorming lokale verkiezingen

Stemmen bij de gemeenteraads- en provincieraadsverkiezingen in 2024 zal er wat anders uitzien. Zo is men niet meer verplicht om te gaan stemmen en wordt de invloed van de lijststem afgeschaft. De kandidaat met de meeste voorkeurstemmen in de grootste fractie van de coalitie, wordt automatisch burgemeester. “Het is allemaal nog koffiedik kijken. Maar we verwachten niet dat het dramatische gevolgen zal hebben”, zegt Debast. “De lokale besturen staan voor organisatorische uitdagingen. Het wordt een hele klus.”

Critici vrezen nochtans dat de lagere opkomst niet evenredig verdeeld zal zijn over de bevolking. Vooral mensen met een lager opleidingsniveau en een minder gunstige sociaaleconomische positie zouden thuisblijven en dus uit de boot vallen. Politicologen spreken zelfs over ‘een historische vergissing’. “In tijden waar het vertrouwen in de politiek reeds onder druk staat, is het extra belangrijk dat er voldoende werk wordt gemaakt van initiatieven die een zo groot mogelijke opkomst kunnen bewerkstelligen. Maak dus van die lokale verkiezingen een feest”, aldus Debast in Het Gesprek.