Onze laatste gast voor dit seizoen is zeker niet de minste, namelijk: Freya Van den Bossche (Vooruit), de voorzitter van het Vlaams Parlement. Zij noemt zichzelf complexloos Vlaams. Wat Brussel betreft, vindt ze dat Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej de boel blokkeert. “De strijdbijl moet dringend begraven worden”, klinkt het.

Sinds 8 januari 2025 is Freya Van den Bossche (Vooruit) de nieuwe voorzitter van het Vlaams Parlement. Het was onverwacht, want iedereen ging ervan uit dat de stoel van de voorzitter van het Vlaams Parlement in handen van N-VA zou blijven. “Het was een totale verrassing”, reageert Freya Van den Bossche (Vooruit), voorzitter van het Vlaams Parlement. “Ik was blij toen Conner (n.v.d.r., voorzitter van de partij Vooruit) mij vroeg, maar het was het laatste van mijn verwachtingen.”

Van den Bossche was namelijk eerst lijsttrekker voor de Kamer in Oost-Vlaanderen voor de verkiezingen van juni 2024. Voorzitter worden van het Vlaams Parlement was toen helemaal niet aan de orde. Pas toen Conner Rousseau een stap opzij zette als lijsttrekker voor de Vlaamse verkiezingen, nadat er heisa ontstond over zijn strapatsen, werd Van den Bossche lijsttrekker voor de Vlaamse lijst. “Heel veel thema’s die mij lief zijn, zijn ook Vlaams. Ik was blij om hier terug te mogen keren. Toch heb ik verder campagne gevoerd op die federale en ethische thema’s zoals euthanasie en abortus. Want ongeacht het parlement waar ik naartoe zou gaan, het debat moet gevoerd worden.”

Geen chauffeur

Het is al sinds 2006 geleden dat het Vlaams Parlement een socialistische voorzitter had. Bijna twintig jaar was de zetel in handen van de Vlaams-nationalisten. “Het was voor iedereen wel wat wennen”, lacht Van den Bossche. “Nu, zie ik wel regelmatig mijn voorgangers. De ex-voorzitter die het vaakst bij mij binnenloopt is Jan Peumans. Er gaan weinig weken voorbij zonder dat hij eens langskomt. Liesbeth Homans en ik kennen elkaar al sinds ik minister van Wonen was in 2009. Zij was toen het parlementslid dat de thema’s Wonen en Energie volgde voor de N-VA. We hebben toen veel samengewerkt en dat klikte wel. Die band, die verstandhouding is er altijd gebleven.”

Als eerste burger van het land heeft men naast een riant loon, ook recht op een auto met chauffeur. Van den Bossche koos ervoor om geen chauffeur te nemen. “Er zijn veel manieren om met je voeten op de grond te blijven. Zo blijf ik, naast mijn werk in de politiek, deeltijds actief als psycholoog. Daardoor weet ik hoe het er allemaal aan toegaat. Als politicus krijg je allerlei privileges, maar ik probeer op alle mogelijke manieren om zo normaal mogelijk te doen. Daarom wou ik geen chauffeur. Ik heb dat niet nodig, waarom zou ik het dan aanvaarden?”

Vurige debatten

De 11 juliviering betekent ook vaak het einde van de parlementaire activiteiten in het Vlaams Parlement. Maar dit jaar loopt het anders. Zo staat er nog veel decretaal werk op de agenda van de laatste plenaire vergadering van 16 juli. Daarnaast zullen er nog commissievergaderingen in de week van 21 juli plaatsvinden. “De grote politieke dossiers worden vaak week na week doorgeschoven, maar op het einde wil je toch nog landen. Je wil het jaar nog afsluiten met stevige, goede beslissingen. Ik denk dat geen enkele regering dat ooit anders heeft gedaan”, kaart Van den Bossche aan. “Wel heb ik gevraagd om de politieke kalender van volgend zittingsjaar te verlengen, zodat er na de laatste ministerraad nog een plenaire vergadering kan plaatsvinden.”

Vanaf volgend zittingsjaar past het Vlaams Parlement ook de werking van het vragenuurtje aan. De meest actuele thema’s worden vooraan geplaatst en er wordt komaf gemaakt met de soms voorspelbare tussenkomsten van op de banken. “We willen nog wat meer vuur in de debatten brengen. Al die tussenkomsten op de banken vertraagden het debat. We willen vermijden dat parlementsleden hun computer openklappen en gewoon een tekst voorlezen. De parlementsleden moeten nu vooraan komen zonder papier. En voor de actualiteitsdebatten komt er een vaste spreektijd per fractie. Het worden dus kortere, snedigere debatten.”

Knettergek

De voorzitter van het Vlaams Parlement moet er ook op toezien dat de orde behouden blijft. Maar dat is niet altijd even evident. Zo raakten onlangs de gemoederen verhit tussen minister Demir en parlementslid Fourat Ben Chikha (Groen). De minister riep meermaals ‘zot’. “De emoties liepen zo hoog op, dat ik even heb moeten schorsen. Dan heb ik de minister gevraagd of zij vond dat Ben Chikha een zotte mening had of dat zij hem een zot heeft genoemd. Zij heeft mij heel duidelijk gezegd dat ze het over die mening had. Toen ze terug aan het woord was, heeft ze ook duidelijk gezegd dat ze de mening van Ben Chikha knettergek vindt. En dat mag. Wij mogen van mening verschillen, maar met respect voor elkaar”, legt Van den Bossche uit.

Maar is de voorzitter soms niet te braaf? “Ik vind dat ik mijzelf zo afwezig mogelijk moet maken in die rol. Ik zie mijzelf als iemand die het debat faciliteert en ervoor zorgt dat iemand ruim aan bod kan komen. Daardoor kan het wel zijn dat ik minder strikt ben dan het reglement. Als iemand een punt maakt en ergens naartoe gaat, vind ik het jammer om ineens de micro uit te schakelen omdat de spreektijd op is.”

Politiek neutraal?

Als parlementsvoorzitter moet je de belangen behartigen van de parlementsleden maar een parlementsvoorzitter is ook steeds lid van een partij. Een dunne lijn, die niet altijd even makkelijk te bewaren is. “Als ik de vergadering leidt in het Vlaams Parlement, dan ben ik politiek neutraal. Tegelijk ben ik in de politiek gestapt vanuit een overtuiging. Als men achter mijn mening vraagt op het moment dat ik geen parlementsvoorzitter ben, dan zal ik die altijd geven.”

11 julitoespraak

Van den Bossche vierde op vrijdag 11 juli haar eerste Vlaamse feestdag als voorzitter van het Vlaams Parlement. Zelf noemt ze zich complexloos Vlaams. “Ik zou mijzelf spontaan niet omschrijven als een flamingant, maar ik ben wel complexloos Vlaams. Ik hou van onze taal, onze cultuur. Daarnaast vond ik het ook belangrijk om ons volkslied mee te zingen.”

Wat opviel in de toespraak van de voorzitter, is dat ze bijzonder kritisch is voor de situatie in Brussel. “In Brussel is er een lange traditie dat zowel de Franstaligen als Nederlandstaligen een meerderheid vormen. Maar dat één iemand, namelijk Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej, zegt dat de Vlaamse meerderheid in Brussel hem niet zint en daarom alles blokkeert, gaat in tegen elke constitutionele traditie in Brussel. Dat er momenteel geen Brusselse regering is, heeft enkel en alleen te maken met het veto van meneer Laaouej. Laaouej blokkeert en gijzelt alle anderen die wel van goede wil zijn.”

Toekomst Vlaams Parlement TV

De toekomst van Vlaams Parlement TV wordt tot december 2026 verzekerd, maar wat er nadien zal gebeuren is nog onduidelijk. Op dit moment onderzoekt het Vlaams Parlement of er nog een toekomst is voor een eigen zender. “Mensen kijken naar Vlaams Parlement TV. Ik word vaak aangesproken in de supermarkt door mensen die mij gezien hebben op televisie. Ze waarderen het dat ze een venster krijgen op de democratie. Het is belangrijk dat mensen op zoveel mogelijk kanalen die informatie krijgen”, reageert Van den Bossche in Het Gesprek. “Maar we denken na over hoe we dat venster op de democratie best organiseren. We leven in een digitaal tijdperk maar als het van mij afhangt doen we al die dingen naast elkaar. Toch zullen we ook moeten bekijken wat budgettair allemaal mogelijk is. Maar ik vind Vlaams Parlement TV zeer waardevol, zo kunnen burgers elke week zien wat er hier in het Vlaams Parlement allemaal gebeurt.”