Jeremie Vaneeckhout voelt zich helemaal bevrijd nu hij geen voorzitter meer is van de partij Groen. In Het Gesprek legt hij uit waarom Petra De Sutter niet de ideale partijvoorzitter zou geweest zijn. En volgens hem is Vooruit een campagnemachine zonder inhoud.

Na de tegenvallende verkiezingen hebben co-voorzitters Nadia Naji en Jeremie Vaneeckhout een stap opzij gezet. Zowel in het Vlaams Parlement als in de Kamer verloor de partij heel wat stemmen. “In 2022 namen we de fakkel over, van toenmalig voorzitter Meyrem Almaci, in moeilijke omstandigheden. We hadden te maken met een energiecrisis, onze deelname aan de Vilvadi-regering, enz. We wisten dat het moeilijke verkiezingen zouden worden, maar we hebben gered wat er te redden viel”, reageert Vlaams volksvertegenwoordiger en ex-voorzitter Jeremie Vaneeckhout (Groen).

Groene partijen hebben het overal moeilijk in Europa. Maar volgens Vaneeckhout heeft zijn partij Groen in Europa stand gehouden. Zo zijn ze de derde grootste groene partij in Europa. “We hebben de verkiezingen verloren. Dat ga ik niet onder stoelen of banken steken. Maar als je de historische curve van Groen bekijkt dan zie je dat we altijd tussen de 5 à 10 procent zitten. In het Vlaams Parlement behalen we nu 7,5 procent. Dus we hebben een historisch gemiddelde uitslag behaald. Een groene politicus die gehecht is aan verkiezingsuitslagen heeft de verkeerde partij gekozen.”

Groene nachtmerrie

Vaak worden meerderheidspartijen afgestraft bij de verkiezingen vanwege het beleid. Oppositiepartijen doen het vaak iets beter. Nochtans deed Groen het zowel op het nationale niveau, waar ze in de regering zaten, als op het regionaal niveau, waar ze in de oppositie zaten, slecht. “Daarom hou ik nogmaals het pleidooi om de verkiezingen niet samen te laten vallen”, zegt Vaneeckhout. “Daarnaast begrijpen de mensen het ook vaak niet. Wanneer ik de afgelopen jaren het onderwijsbeleid aanviel, kreeg ik vaak als reactie: ‘Waarom los je het niet op? Je zit toch in de regering?’ Het is allemaal te complex voor mensen.”

De groene ‘golf’ van 2019 is in 2024 uitgemond tot een groene nachtmerrie. Vooral voor de Franstaligen. “Ecolo is bijna volledig van de kaart geveegd. Het is voor hen een enorme opdracht om alleen nog maar te bestaan. De partij Groen heeft nog een basis kunnen behouden waarop we verder kunnen bouwen”, kaart Vaneeckhout aan. “Ten gronde delen Ecolo en Groen dezelfde waarden en idealen. Maar als het aan mij ligt zullen we nooit evolueren naar één partij. De politieke realiteiten zijn anders, dus moet je je daar ook anders op organiseren.”

Ruziemakende regering

De Vivaldi-regering werd vaak afgeschilderd als de ruziemakende regering. Toch kijkt Vaneeckhout met enige trots terug op die periode. “Ik ben oprecht trots op wat we in de Vivaldi-regering gedaan hebben. We hebben twee crisissen beheerd (corona en de energiecrisis, nvdr.). We hebben mensen beschermd tegen energiearmoede. We hebben stappen voorwaarts gezet op vlak van energiezekerheid. Maar we zijn er niet voor beloond.”

Nochtans werd het energiebeleid van voormalig energieminister Tinne Van der Straeten (Groen) zwaar bekritiseerd. Zo raakte eind oktober bekend dat het kostenplaatje van het veelbesproken ‘Prinses Elisabeth-eiland’ (een kunstmatig energie-eiland in opbouw aan de Belgische Kust op 45 kilometer zee-inwaarts, nvdr.) ondertussen is opgelopen van 2 tot 7 miljard euro. “Tinne heeft haar verantwoordelijkheid genomen in moeilijke omstandigheden. Als we binnen tien jaar terugkijken dan zal men zien dat de echte knopen zijn doorgehakt binnen de vorige legislatuur. Tinne heeft de juiste stappen gezet en ik zal haar altijd steunen”, verdedigt Vaneeckhout.

Zonder schroom

Nu Vaneeckhout geen voorzitter meer is, voelt hij zich helemaal bevrijd. “Ik heb helemaal geen schroom om mij voor iets weg te steken. Een voordeel om te stoppen als co-voorzitter is dat je helemaal bevrijd op alles kunt antwoorden.” Co-voorzitters Vaneeckhout en Naji besloten om pas na de lokale verkiezingen van oktober een stap opzij zetten en niet na de tegenvallende resultaten van de nationale verkiezingen van juni. “We wisten na de nationale verkiezingen van juni dat we het tij niet gingen doen keren tegen oktober. Wij hebben besloten om onze verantwoordelijkheid te nemen tot het einde van 2024, in tegenstelling tot Open Vld. Het is toch totale waanzin dat de nieuwe voorzitter van Open Vld, Eva De Bleeker, de vraag kreeg of ze kon aanblijven als voorzitter na de tegenvallende resultaten van oktober? Ze was toen slechts twee maanden voorzitter.”

Bart wie?

In december 2024 werd Bart D’Hondt verkozen tot nieuwe voorzitter van Groen, Natacha Waldmann is ondervoorzitter. Het co-voorzitterschap werd afgevoerd. “Velen waren sceptisch over het idee van co-voorzitterschap. Maar ik meen oprecht dat de verkiezingsuitslagen niets te maken hebben met dat co-voorzitterschap”, verklaart Vaneeckhout. “Ons politieke boegbeeld bij de verkiezingen was Petra De Sutter. Mensen moesten dus niet kiezen tussen Jeremie of Nadia. Daarnaast hebben Nadia en ik veel meer energie kunnen pompen in de organisatie en campagne, net omdat we met twee waren. Ik blijf dan ook geloven dat op een menselijke manier aan politiek doen zeker kan met een co-voorzitterschap. Ik weet ook dat dat model verbrand is, omdat het herleid wordt tot een verkiezingsuitslag. Maar ik blijf er persoonlijk achter staan.”

Net omdat Petra De Sutter het politieke boegbeeld was tijdens de verkiezingen, dachten velen dat ze de nieuwe Groen-voorzitter zou worden. Vaneeckhout dacht daar anders over. “Ik heb nooit geloofd dat Petra De Sutter onze opvolger zou zijn. Petra is een super competente politica. Maar voor mij was ze niet per se de persoon die voorzitter van onze partij moest worden. Een partij vraagt enorm veel interne energie en Petra is een persoon die haar energie vooral extern wil spenderen. Het zou zonde geweest zijn dat Petra haar energie zou besteden aan interne dynamieken.”

Groene stem

Het politieke klimaat is momenteel niet gunstig voor partijen met een ecologische boodschap. De toenemende vraag naar een Europese defensie-industrie verdringt het klimaatdebat van de politieke agenda. “Het is niet omdat iedereen nu plots in een defensiehysterie vervallen is, dat ik zal stoppen met zeggen dat de klimaatproblematiek een reëel probleem is”, reageert Vaneeckhout in Het Gesprek. “Snijden in ontwikkelingssamenwerking, diplomatie en vredesoperaties is gewoon absurd. En dat zullen wij ook blijven zeggen. Die unieke groene stem die niet stopt met de realiteit te benoemen, is niet aanmatigend, die is wetenschappelijk.”

Praatjes, praatjes, praatjes

De nieuwe Vlaamse Regering Diependaele I zit nog niet volledig op kruissnelheid. Na meer dan 150 dagen blijkt het aantal genomen maatregelen en decreten beperkt. “Minister-president Matthias Diependaele is iemand die houdt van het Vlaams Parlement. Hij geniet van het debat met parlementsleden, in tegenstelling tot zijn voorganger. Maar over het beleid en de samenhang… Er zijn veel praatjes en er wordt veel aangekondigd, maar er komt weinig concreets uit.”

Na 10 jaar oppositie zit de partij Vooruit opnieuw in de Vlaamse Regering. Maar de linkse koers die Vooruit wil uitzetten na tien jaar centrumrechts beleid, blijft voorlopig uit. “Vooruit is verworden tot een communicatiepartij. Praatjes, praatjes, praatjes, maar het beleid volgt niet. Vooruit is een mooie campagnemachine. Dat is de verdienste van Conner Rousseau. Maar ten gronde merk ik heel weinig progressief beleid bij Vooruit.”