Een van de grootste voorvechters van dierenrechten ter wereld is ongetwijfeld Michel Vandenbosch, voorzitter van GAIA. Hij houdt van de dieren, maar houden mensen wel van Michel Vandenbosch? Journalist Marc Van de Looverbosch vraagt het aan Vandenbosch zelf.

Al meer dan 40 jaar komt Michel Vandenbosch, voorzitter van GAIA, op voor de dierenbelangen. Tweeëndertig jaar geleden, in 1992, richtte hij samen met Ann De Greef GAIA op. Tot op heden blijven ze voortbestaan op eigen kracht en door giften, maar zonder 1 eurocent subsidies. “Wij zijn niet zo gebrand op subsidies, omdat wij echt ongebonden willen voortwerken. Dat is een garantie voor onafhankelijkheid”, verklaart Vandenbosch. Ondertussen werken er 17 mensen in dienst bij GAIA en de ploeg wordt versterkt door ‘happiness manager’ Aïki, een hond. “Aïki maakt mensen blij en zorgt voor een nog betere sfeer”, lacht Vandenbosch.

Onverdoofd slachten

Over de jaren heen heeft GAIA heel wat verwezenlijkt, zoals: het verbod op de verkoop van honden en katten op markten en het verbod in België op het houden en het gebruiken van wilde dieren in circussen. Maar een van de successen waar Vandenbosch het fierst op is, is het Vlaams en Waals verbod op onverdoofd slachten. “Wij hebben daar 25 jaar voor gevochten en in 2017 was er dan eindelijk een akkoord. Ik was enorm ontroerd.”

Sinds 2019 is in Vlaanderen en Wallonië een verbod van kracht op het onverdoofd slachten van dieren in het kader van religieuze rituelen. In het Brusselse gewest is dat niet het geval. 42 stemmen gingen naar geen verbod op onverdoofd slachten tegen 38 stemmen voor een verbod en 11 onthoudingen. Volgens Vandenbosch schikken sommige partijen zich naar de wensen van enkele religieuze gemeenschappen, uit angst om hun stem te verliezen. “Het is gewoon electoraal opportunisme. Maar ik viel bijna achterover van alles wat ik heb gehoord tijdens de zitting. Religie staat hier precies boven de wet en bepaalt hoe mensen zich moeten gedragen. Die religies hebben hun greep op dat Brusselse parlement.”

Politieke ambities

De verkiezingen in 2019 voor het Brussels Parlement leverden een zetel op voor de nieuwe partij DierAnimal, een partij die opkomt voor een betere bescherming van dierenrechten. Maar een jaar na de verkiezingen nam het enige parlementslid van de partij DierAnimal, Victoria Austraet, de beslissing om als onafhankelijke te zetelen. Tussen haar en de partijleiding waren er ernstige meningsverschillen ontstaan over de interne en externe communicatie en het beheer van de partij DierAnimal. De Nederlandse dierenpartij, Partij voor de Dieren, is een van snelst groeiende partijen in Nederland, maar het succes van een dierenpartij in België blijft uit. “Politiek is een metier. Daar moet je niet als amateur aan beginnen. Het is niet omdat je een dierenactivist bent, dat je daarom een goede politicus bent”, benadrukt Vandenbosch.

Vandenbosch geeft alvast aan zelf geen politieke ambities te koesteren. “Destijds heeft Steve Stevaert mij proberen binnen te halen. Ik stelde hem de simpele vraag: ‘Wat ga ik kunnen veranderen als politicus?’ en hij antwoordde: ‘Niet al te veel’. Mijn beslissing was dan ook snel gemaakt.”

Dierenrechten in de Grondwet

Eind november 2023 heeft de Senaat gestemd voor het opnemen van dierenrechten in de Grondwet. Een belangrijke overwinning voor GAIA, ook al is het parlementaire werk nog niet helemaal afgerond. “Grondwettelijke bescherming van dieren is heel belangrijk. Het kan een dynamiek op gang brengen, waardoor dieren beter beschermd zullen worden. Dieren zullen niet langer worden bekeken als objecten, als dingen, ze krijgen nu de status van gevoelige, levende wezens”, reageert Vandenbosch tevreden. “Wij zouden eigenlijk nog verder willen gaan, dat dieren basisrechten zouden krijgen. Maar daar is nog geen politieke consensus over.”

Te veel huisdieren

Uit cijfers blijkt dat één op de twee gezinnen in Vlaanderen minstens één huisdier heeft. In België wordt het aantal honden geschat op 1,5 miljoen, het aantal katten op 2,2 miljoen. Als je daar nog de 1,3 miljoen kleine zoogdieren (zoals konijnen) bijtelt, kom je aan meer dan 5 miljoen huisdieren. Maar daarnaast blijken de overvolle dierenasielen een steeds terugkerend fenomeen. “Dierenwelzijn moet altijd primeren. Maar wat we zien bij verkopers van huisdieren, is dat bij sommigen winstmaximalisatie bovenaan staat, met alle gevolgen van dien”, reageert Vandenbosch. “Mensen die een dier aankopen, weten ook vaak niet wat er allemaal wel bij komt kijken. Als iemand naar mij komt en zegt dat ze geen hond in huis willen halen omdat ze er geen tijd voor hebben, dan feliciteer ik hem of haar. Dat is de juiste beslissing”, aldus Vandenbosch.

Boerenprotesten

Het hele land wordt nu al enkele weken opgeschrikt door de vele boerenprotesten. Vandenbosch mag dan wel een dierenvriend zijn, maar geen boerenvriend. “Het niveau van dierenwelzijn in de intensieve veehouderij is compleet ondermaats. Een systeemverandering moet ook komen in dat landbouwmodel voor de vleesproductie”, haalt Vandenbosch aan. “Onze landbouwers laten zich leiden door wat de agrobusiness hen vertelt of wijsmaakt. Zelfs in biovarkenshouderijen worden biggen tot op de dag van vandaag zeer pijnlijk gecastreerd. En ze willen daar ook niet van af. Als we het probleem van dierenwelzijn in de landbouw aankaarten, dan ontkennen de boerensyndicaten dat er een probleem is of gaan ze op de rem staan.” Moet dan iedereen vegetariër worden? “Dat zou geen slecht idee zijn”, besluit Vandenbosch in Het Gesprek.