Onze gast is Noël Slangen, voorzitter van het Kinderarmoedefonds en politiek analist. Slangen heeft kritiek op de maatregelen van zowel de Vlaamse als de federale regering die volgens hem de groep armen hard treft. Want wist u dat er ongeveer 4300 kinderen thuisloos zijn in Vlaanderen? Tot slot heeft Slangen ook gratis advies voor Open Vld.

Naast politiek analist en columnist is Noël Slangen ook voorzitter van het Kinderarmoedefonds. Hij groeide zelf op in armoede en pleit voor gerichte maatregelen. “Enkel de overheid kan fundamenteel iets veranderen aan kinderarmoede. Tot op vandaag zitten er 50.000 kinderen in een huis met schimmel, is er geen verwarming of zijn er lekken in het dak. Nog veel frappanter is dat er ongeveer 4300 dakloze kinderen zijn in Vlaanderen. Het gaat vaak om gezinnen die aan ‘sofasurfing’ doen, die hoppen van familielid naar familielid.”

Slangen hekelt het feit dat verhalen van personen die het systeem misbruiken steeds de pers halen, maar niet omgekeerd. “5% van de mensen in armoede misbruiken het systeem, terwijl 65% van de mensen in armoede niet alle rechten uitoefenen die ze kunnen uitoefenen. Omdat ze het gewoon niet weten of de drempels zijn te hoog of de administratie is te omslachtig. Daar kan en moet de overheid ingrijpen.”

Armoedestress

Armoede zorgt voor stress en negatieve emoties. Uit onderzoek blijkt dat deze stress lichamelijke en psychische gevolgen heeft. “Als je de permanente stress ervaart die met armoede te maken heeft, dan blokkeer je. Dan ben je niet meer rationeel. Het is net zoals ondernemers die op de rand van een faillissement staan en ineens irrationele dingen beginnen te doen. Als je die permanente stress weghaalt, dan zie je dat mensen heel goed hun weg kunnen vinden en kunnen gaan werken”, kaart Slangen aan.

Momenteel leven 1 op de 7 kinderen in armoede. Dat zijn er 130.000, waarvan 40.000 in extreme armoede. “Dat betekent dat kinderen geen tweede paar schoenen hebben of nooit groenten of fruit in huis hebben, laat staan boeken of spelletjes. Je kan dus niet zeggen dat deze kinderen evenveel kansen hebben als andere kinderen.”

Eerste 1000 dagen

De eerste 1000 dagen van een kind, vanaf de bevruchting tot de tweede verjaardag, zijn cruciaal voor een goede ontwikkeling en bepalen de kansen in het latere leven. Ook Slangen benadrukt het belang hiervan. “Tijdens de eerste 1000 dagen worden de hersenen en het talencentrum grotendeels ontwikkeld. Dat betekent dat als een kind 4 jaar wordt, je al weet of het kind taal- en/of wiskundeproblemen zal krijgen”, zegt Slangen. “Rond zes maanden beginnen kinderen te brabbelen, maar bij kinderen die opgroeien in armoede duurt dit 3 à 4 maanden langer. Door de stressomgeving worden er veel minder neurale verbanden aangemaakt. Men kan het vergelijken met een computer die niet helemaal geformatteerd is. En dat krijg je niet meer rechtgezet.”

De kinderopvang speelt volgens Slangen een belangrijke rol. De nieuwe voorrangsregels in de kinderopvang, waarbij kinderopvanguitbaters slechts 10 procent van hun plaatsen kunnen voorbehouden voor kinderen uit kwetsbare gezinnen, vindt hij dan ook onbegrijpelijk. “Als je zegt dat crèches vooral voorrang moeten geven aan mensen die werken, dan ben je de werklozen van morgen aan het creëren. We doen op dit moment te weinig om het probleem van kinderarmoede op te lossen en dat kost ons heel veel geld.”

Geen minister van Armoedebestrijding

Momenteel is Caroline Gennez minister van Armoedebestrijding, maar tot op heden is er nog geen plan. Slangen stelt een andere piste voor. “Eigenlijk zou er geen minister van Armoedebestrijding moeten zijn. Deze bevoegdheid zou bij de minister-president moeten zitten. Het zou een centrale bevoegdheid moeten zijn onder de minister-president.”

Voorgangers van Gennez gingen de strijd aan tegen kinderarmoede, maar tot op heden is er geen verbetering merkbaar, integendeel. Kinderarmoede blijkt een hardnekkig probleem te zijn dat moeilijk op te lossen is. Slangen denkt hier anders over. “Als je kinderarmoede wil aanpakken dan moet je maar op één ding inzetten en dat is huisvesting. Op het moment dat je ervoor kunt zorgen dat iedereen een betaalbaar dak boven zijn hoofd heeft, neem je heel veel stressfactoren weg. Ook de impact van de groeipremie mag men niet onderschatten. De meeste ouders gebruiken wel degelijk dat extra geld voor hun kinderen.”

Het plan van de regering-De Wever om de duur van werkloosheidsuitkeringen te beperken tot maximaal 2 jaar zal volgens Slangen ook gevolgen hebben op de kinderarmoede. “Het is niet onlogisch dat je, vanuit een politiek standpunt, werkloosheidsuitkeringen niet gebruikt om armoede te bestrijden. Armoedebeleid is geen federale bevoegdheid, maar men moet er zich wel van bewust zijn dat de genomen maatregelen een impact zullen hebben op de kinderarmoede.”

Premier De Wever

Wie had ooit kunnen denken dat Vlaams nationalist Bart De Wever de premier van België zou worden? Ook Slangen was verrast. “Bart De Wever heeft ons drie keer verrast. Eerst door de manier waarop hij het Vlaams Belang heeft verslagen. Ten tweede door het feit dat hij een federale regering heeft gemaakt. En ten derde doordat hij een federale regering is gaan leiden”, lacht Slangen. “Op dit moment vind ik dat De Wever zijn premierschap sterk invult. Het grootste probleem van deze federale regering is dat er weinig project is. Wat is het perspectief? Hoe gaan we die welvaart creëren?”

N-VA levert zowel de premier als de Vlaams minister-president. Open Vld daarentegen is voor het eerst sinds lang in de oppositie beland. Open Vld-voorzitter Eva De Bleeker wacht een moeilijke taak. “Door de wet op de partijfinanciering hebben partijen in België het eeuwige leven. Zonder partijfinanciering was de Open Vld misschien al verdwenen en was er een nieuwe liberale partij opgestaan. Dit systeem blokkeert ons politieke landschap”, stelt Slangen vast.

Nieuw bloed

Eva De Bleeker zet het vernieuwingstraject van Open Vld voort. Midden september zal het ‘startmoment’ zijn van een nieuwe liberale partij. Maar hoe kan je een nieuw verhaal schrijven als de oude rotten blijven zitten? “Op dit moment hoor je meer Vincent Van Quickenborne en Gwendolyn Rutten dan voorzitter De Bleeker. De gezichten van het verleden blijven, het beeld evolueert niet”, kaart Slangen in Het Gesprek aan. “De partij aan zich zit met een probleem en daar gaat een naamsverandering niet veel aan veranderen. Eigenlijk heeft Open Vld de tegenslag dat ze nog zoveel verkozenen hebben. Als ze teruggevallen waren tot één verkozene, zoals destijds de N-VA, dan hadden ze terug kunnen opbouwen.”

Welk advies zou Slangen geven aan de Open Vld? “Ik zou nu twee jaar lang geen advies geven en binnen twee jaar bekijken wat de situatie is. Dan zou ik proberen om de oude parlementsleden te overtuigen om een jaar voor de verkiezingen de eer aan zichzelf te houden en plaats te maken voor nieuw bloed.”