Het Rapport, waar iedereen toch een beetje angstig naar uitkijkt. In deze reeks bijt Jos D’Haese, fractieleider van PVDA, de spits af. Vijf jaar geleden was het de eerste keer dat er PVDA-leden verkozen werden in het Vlaams Parlement en nu geeft D’Haese zijn fractie een 8 op 10. Hij is zelfs bereid om mee in de volgende Vlaamse Regering te stappen.

26 mei 2019 was voor de PVDA een historische dag. Voor het eerst raakten er PVDA-leden verkozen in het Vlaams Parlement. En die nieuwe wind ging niet ongezien voorbij. “We zijn er meteen ingevlogen”, zegt een fiere Jos D’Haese, fractieleider van PVDA. “We zijn met vier: Lise Vandecasteele, Kim De Witte, Onno Vandewalle en mijzelf. En niemand van ons heeft ooit in het Vlaams Parlement gezeteld of gewerkt. Dus we hebben heel snel moeten ontdekken hoe het hier allemaal loopt. Wij hebben het er volgens mij ook goed vanaf gebracht. Wij hebben op de debatten gewogen. Daarom zou ik mijn fractie een 8 op 10 geven.”

Een van de dieptepunten van de afgelopen legislatuur was volgens D’Haese de reactie van parlementsvoorzitter Liesbeth Homans (N-VA) tijdens een discussie over de problemen in de kinderopvang. “Als de kinderopvang sluit, zullen vooral de kinderen en moeders de rekening betalen”, zei Lise Vandecasteele. Waarop Homans repliceert: “Collega Vandecasteele, ik weet niet of u beseft dat er meestal twee ouders zijn en er ook zoiets als een vader bestaat?”, gevolgd door heel wat applaus van verschillende partijen in het halfrond. “Ik was niet alleen geschrokken van de reactie van mevrouw Homans maar ook van de andere parlementsleden, dat was zelfs nog erger. Toen besef je echt dat het parlement losgekoppeld is van de rest van de samenleving”, reageert D’Haese. “Wij hebben met PVDA geprobeerd om de samenleving terug in dit parlement te krijgen.”

De rapporten

Na tien jaar voorzitterschap gaf Jan Peumans (N-VA) de fakkel door aan Liesbeth Homans (N-VA). Hoe heeft mevrouw Homans het ervan afgebracht? Is zij de voorzitter van alle parlementsleden? “Ik vind dat mevrouw Homans alle partijen op een gelijke manier heeft behandeld. Dat is heel belangrijk als voorzitter. Op een heel aantal domeinen verschillen we fundamenteel van elkaar, maar ik heb altijd graag gediscussieerd met mevrouw Homans. We hebben goed kunnen samenwerken”, benadrukt D’Haese in Het Rapport.

De Vlaamse Regering daarentegen heeft het er volgens D’Haese heel slecht vanaf gebracht. “Gebuisd. Ik zou ze een 3 op 10 geven.” Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) is in de markt gezet als ‘Sterke Jan’, maar dat is er niet echt uitgekomen. “Moest dit een federale Regering geweest zijn, zou deze regering waarschijnlijk gevallen zijn. Als je er tijdens een koopkrachtcrisis niet in slaagt om de koopkracht van de gezinnen te beschermen via het kindergeld, dan zet dat een enorme druk op de regering. Als dan een aantal partijen zich daarop proberen te profileren, dan ontploft het natuurlijk. Datzelfde scenario hebben we ook met het stikstofdossier gehad.”

Geplette boeren

De protesten van landbouwers op snelwegen, aan distributiecentra en zelfs aan de woningen van ministers bleven niet onopgemerkt deze legislatuur. De landbouwers zetten zich af tegen het beleid van cd&v en daar maakte Vlaams Belang gretig gebruik van. Vlaams Belang profileert zich als de ‘echte partij voor de landbouwers’. PVDA bleef opvallend afwezig. “Wij zijn een partij die groeiend is. We zijn vertrokken vanuit de grote steden en zijn nu een beweging aan het maken naar de provinciesteden. Maar daarbuiten hebben we nog heel wat opbouwwerk te doen. Ik vind het dan ook jammer dat we daarbuiten geen grotere impact kunnen hebben.”

Het was vooral omwille van het stikstofakkoord dat de boeren massaal op straat kwamen. Pas na de derde poging in november 2023 kwam het tot een politiek akkoord. En ondanks negatief advies van de Raad van State werd het Stikstofdecreet in januari 2024 goedgekeurd. “Geen van die akkoorden heeft ooit de fundamentele vraag gesteld: hoe gaan wij zorgen voor een leefbaar landbouwmodel? Dan bedoel ik leefbaar voor landbouwers, die vaak vandaag alleen met subsidies kunnen rondkomen, en leefbaar voor natuur en milieu. Het akkoord dat vandaag op tafel ligt, duwt alles verder richting industrialisering en schaalvergroting. Dit gaat leiden tot nog minder boeren en meer dieren”, stelt D’Haese vast. “We zitten met een groep landbouwers die door de politiek in een bepaalde richting is geduwd, die tegen de muur staat en nu geplet wordt.”

Ministerwissels

Afgelopen legislatuur zijn er twee ministers vertrokken uit de Vlaamse Regering. Na aanhoudende kritiek op zijn beleid en een slechte peiling nam Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (cd&v) ontslag. En Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers verraste vriend en vijand door net voor de zomer van 2023 zijn ontslag aan te kondigen. “Somers nam zijn ontslag puur uit politiek opportunisme. Open Vld vreest de kiesdrempel niet meer te halen in de provincie Antwerpen, dus Somers koos voor zekerheid en geld”, reageert D’Haese. “Het ontslag van Wouter Beke was wel volledig terecht. Hij nam ontslag na de wantoestanden in de kinderopvang, maar voor mij had hij al veel langer ontslag moeten nemen. Wat er gebeurd is in de woonzorgcentra tijdens de coronacrisis was even desastreus al de problemen in de kinderopvang.”

Het ontslag van Wouter Beke zorgde voor ministerwissels binnen de Vlaamse Regering. Zo werd Hilde Crevits de nieuwe minister van Welzijn en nam Jo Brouns de voormalige bevoegdheden van Crevits over. “Het beleid is er eigenlijk niet op verbeterd maar het wordt nu veel beter verkocht”, zegt D’Haese. “Crevits gaat in overleg. Ze heeft niet die arrogante houding die Wouter Beke heeft. Jammer genoeg heeft dit niet geleid tot een beter beleid.”

Links blok

Uit de peilingen komt Vlaams Belang steeds opnieuw als sterkste partij uit de bus. D’Haese roept dan ook op om samen na de verkiezingen van 9 juni één links blok te vormen, samen met Vooruit en Groen. En ook cd&v. “Ik denk echt dat we in Vlaanderen een andere wind kunnen gebruiken. Wat ik niet begrijp is waarom Vooruit en Groen steeds meer de deur dicht doen voor ons en steeds meer de deur openzetten voor N-VA. Dat is het model zoals in Antwerpen, maar dat is desastreus.”